Każdy z nas zadaje sobie pytanie, jak zaplanować swoją ścieżkę kariery zawodowej. Choć wydaje się to skomplikowane, istnieją konkretne etapy, które mogą pomóc w skutecznym planowaniu i realizacji zawodowych celów. Zrozumienie tych etapów i zastosowanie odpowiednich strategii może przynieść satysfakcjonujące rezultaty.
Czym jest kariera zawodowa?
Słowo „kariera” ma swoje korzenie w języku francuskim, gdzie oznaczało drogę czy tor wyścigowy. W dzisiejszych czasach, zarówno w języku potocznym, jak i w literaturze naukowej, kariera odnosi się do procesu rozwoju osobistego oraz osiągania wyznaczonych celów zawodowych. Zgodnie z definicją W. Griffina, kariera to zestaw doświadczeń, zachowań i postaw związanych z pracą, jakie jednostka przejawia w ciągu swojego życia zawodowego.
Kariera zawodowa może być rozumiana jako proces posuwania się naprzód w hierarchii zawodowej, wykonywanie określonych ról zawodowych oraz sekwencja doświadczeń związanych z pełnioną rolą. Ważne jest, aby zrozumieć, że kariera nie jest jedynie miernikiem osiągnięć w postaci sukcesu czy porażki. Zawiera ona również aspekty związane z osobistym rozwojem, aspiracjami oraz wartościami.
Etapy kariery zawodowej
Planowanie kariery zawodowej wymaga zrozumienia poszczególnych etapów, przez które przechodzi większość z nas. Każdy z tych etapów ma swoje unikalne wyzwania i możliwości:
Poszukiwania (do 25 roku życia)
To czas, kiedy kształtują się nasze wyobrażenia o przyszłej karierze zawodowej. Wybór ścieżki kształcenia i zawodu jest pod silnym wpływem otoczenia, w tym rodziców, przyjaciół oraz mediów. Jest to również moment, w którym podejmujemy decyzje dotyczące naszej edukacji i przyszłej ścieżki zawodowej.
Ustanowienie (25-35 lat)
W tym okresie podejmujemy pierwszą pracę i konfrontujemy nasze wyobrażenia z rzeczywistością. Często wiąże się to z niezadowoleniem i koniecznością zmiany obranej ścieżki zawodowej. To czas, w którym angażujemy się w wykonywaną pracę, dążąc do awansu lub utrzymania zdobytego stanowiska.
Środkowa kariera (35-50 lat)
Na tym etapie dokonujemy oceny dotychczasowej kariery i stopnia realizacji założonych celów. Może to oznaczać zarówno poważne zmiany zawodowe, jak i zwiększenie wysiłków w celu osiągnięcia wymarzonych stanowisk. Jest to czas refleksji nad dotychczasowym rozwojem zawodowym.
Jakie są modele kariery zawodowej?
Oprócz etapów kariery, istotne są również modele kariery, które pomagają zrozumieć różnorodność ścieżek zawodowych. D.E. Super opracował Tęczowy Model Kariery, który pokazuje, jak rozwój kariery jest ściśle związany z egzystencją człowieka. Człowiek podejmując nowe role zawodowe, kończy inne, a ocena siebie i swojej skuteczności wspiera formowanie osobowości.
Super stworzył też wzory przebiegu kariery dla obu płci:
- Stabilna kariera gospodyni domowej – kobieta rezygnuje z pracy na rzecz rodziny.
- Kariera konwencjonalna – kobieta podejmuje pracę po ukończeniu edukacji, kończy ją zakładając rodzinę.
- Kariera stabilnej pracy – kobieta skupia się na zawodowych obowiązkach.
- Kariera dwutorowa – kobieta łączy pracę zawodową z obowiązkami rodzinnymi.
- Kariera przerywana – przerwy w pracy na rzecz rodziny lub pasji.
Jak zaplanować swoją ścieżkę kariery?
Planowanie kariery powinno rozpocząć się od analizy własnych umiejętności, mocnych i słabych stron oraz określenia, co nas motywuje do działania. W poznaniu własnych kompetencji mogą pomóc testy predyspozycji zawodowych oraz analiza rynku pracy. Ważne jest również określenie celów krótko- i długoterminowych, co można osiągnąć dzięki metodzie SMART.
Znajdź zajęcia, które sprawiają Ci przyjemność i które chcesz rozwijać, a także określ, jakie umiejętności chcesz zdobyć.
Warto również korzystać z narzędzi do planowania, które oferują liczne organizacje, a także uczestniczyć w kursach i szkoleniach, które mogą zwiększyć nasze kompetencje zawodowe.
Co może stanąć na przeszkodzie w osiąganiu celów zawodowych?
Planowanie ścieżki kariery to jedno, ale realizacja wyznaczonych celów to zupełnie inna sprawa. Wiele osób, które osiągnęły sukces zawodowy, podkreśla znaczenie ciężkiej pracy oraz odrobiny szczęścia. Różnorodne przeszkody, takie jak blokada ze strony pracodawcy, odkładanie planów na później czy brak wsparcia ze strony najbliższych, mogą utrudniać rozwój zawodowy.
W takich sytuacjach często jedynym rozwiązaniem jest zmiana miejsca pracy na takie, które oferuje większe możliwości rozwoju. Warto również pamiętać, że praca nad rozwojem zawodowym nie powinna odbywać się kosztem życia osobistego, dlatego istotne jest zachowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Co warto zapamietać?:
- Etapy kariery zawodowej: Poszukiwania (do 25 lat), Ustanowienie (25-35 lat), Środkowa kariera (35-50 lat).
- Modele kariery według D.E. Super: Stabilna kariera gospodyni domowej, Kariera konwencjonalna, Kariera stabilnej pracy, Kariera dwutorowa, Kariera przerywana.
- Planowanie kariery: Analiza umiejętności, określenie celów krótko- i długoterminowych, wykorzystanie metody SMART.
- Przeszkody w osiąganiu celów: Blokady ze strony pracodawcy, odkładanie planów, brak wsparcia, konieczność zmiany miejsca pracy.
- Równowaga życiowa: Ważne jest, aby rozwój zawodowy nie odbywał się kosztem życia osobistego.
